Wiele polityk, zjawisk, trendów związanych ze środowiskiem dopiero od niedawna funkcjonuje w branży kosmetycznej w Polsce, Europie i na świecie.

Podsumował i ukierunkował je Zielony Ład – unijny rozległy plan działania, który ma przekształcić Unię Europejską w gospodarkę zeroemisyjną. Dotknie on prawie każdej dziedziny życia i wymusi na wszystkich branżach bardziej zrównoważone podejście do opakowań, odpadów, zużycia surowców i innych zasobów. Nie ma od tego odwrotu – nawet w obliczu globalnej pandemii. Zrównoważone produkty, opakowania i produkcja przestają być jedynie modą, a zaczynają być wspólnym obowiązkiem i stopniowo stają się prawem.

Strategia plastikowa i kosmetyki

16 stycznia 2018 roku Komisja Europejska przyjęła obszerną i długofalową ogólnoeuropejską strategię dotyczącą tworzyw sztucznych, która doprowadzi do zmian w projektowaniu, wytwarzaniu, stosowaniu i przetwarzaniu opakowań.

Ponieważ cele komisji w zakresie recyklowalności opakowań, użycia recyklatów oraz rozszerzonej odpowiedzialności producenta są bardzo ambitne, a Polska zacofana w budowaniu systemu gospodarki odpadami – natychmiast ustaliliśmy nasze cele i priorytety:

poparcie Strategii Plastikowej przy jednoczesnej ochronie specyfiki sektora kosmetycznego (bezpieczeństwo produktów, dostępność i jakość opakowań) na poziomie PL i UE

ochrona zaufania i wizerunku całego sektora kosmetycznego w obszarze gospodarki plastikami

zapewnienie proporcjonalnego wdrożenia Strategii Plastikowej na poziomie PL (edukacja konsumentów, system zbiórki odpadów)

wsparcie członków związku w realizacji Strategii Plastikowej

Podjęliśmy jednocześnie szereg działań, aby na to wyzwanie odpowiedzieć:

Przeprowadzone wiosną 2019 roku na grupie prawie 50 firm wykazało, że sektor kosmetyczny nie jest przygotowany do realizacji wyzwania lub wręcz nie traktuje tego wyzwania w sposób poważny. Nieliczne firmy miały jakąkolwiek wiedzę na temat Strategii. Zmapowanie wyzwań i obaw przedsiębiorców ułatwiło nam opracowanie planu działań na kolejne etapy wdrażania Strategii.

Przeprowadzone w sierpniu 2019 roku na grupie ponad 2500 osób przez TestMeToo wskazało, jakie elementy związane z produktem i opakowaniem są ważne dla konsumentów. Polacy przejawiają zdroworozsądkowe, realistyczne podejście do plastiku, a jednocześnie, jak inni Europejczycy, zgadzają się z najważniejszy­mi kierunkami działań, wskazanymi w Strategii Plastikowej.

 

Przygotowany jesienią 2019 roku we współpracy z Deloitte Advisory. Celem dokumentu było zmapowanie najważniejszych wyzwań, szukanie inspiracji i konkretnych rozwiązań dla wdrażania Strategii Plastikowej. Przygotowaliśmy w nim rekomendacje dla wszystkich grup interesariuszy: rządu, recyklerów, producentów opakowań i wreszcie dla branży kosmetycznej.

Zawarliśmy w nim także Deklarację Zrównoważone zarządzanie tworzywami sztucznymi w przemyśle kosmetycznym, w której wezwaliśmy uczestników łańcucha wartości opakowań, w tym w szczególności legislatora, do podjęcia aktywnych działań w celu jak najlepszego przygotowania Polski i polskich przedsiębiorców do realizacji wyzwań wynikających ze Strategii Plastikowej.

Przeczytaj raport >

Wydarzenie, podczas którego zaprezentowaliśmy główne osiągnięcia branży i związku i zaprosiliśmy do dyskusji wszystkich kluczowych interesariuszy. Konferencja zgromadziła 203 uczestników z 87 firm, a patronat nad nią objęło Ministerstwo Rozwoju. Gośćmi specjalnymi wydarzenia byli Pani Jadwiga Emilewicz, Minister Rozwoju, przedstawiciele Ministerstwa rozwoju oraz Ministerstwa Środowiska, partnerzy – specjaliści branży recyklingu – opakowań, instytucji badawczych – COBRO, PIOIRO, Uniwersytet Gdański, fundacja Natureef, organizacja odzysku opakowań REKOPOL.

Konferencji towarzyszył Piknik Opakowaniowy, na którym Członkowie Stowarzyszeni mieli okazję zaprezentować zrównoważone rozwiązania dotyczące opakowań z tworzyw sztucznych i ich recyklingu. Podczas Konferencji podpisana została wspomniana wyżej deklaracja.

Czyli polska wersja przewodnika hiszpańskich organizacji STANPA i ECOEMBES. Nasza wersja powstała we współpracy z organizacją odzysku opakowań REKOPOL. Przewodnik zawiera podstawowe zasady ekoprojektowania opakowań z tworzyw sztucznych, w tym dotyczące konstrukcji opakowań, łączenia materiałów, etykiet itd.

Jej celem jest promowanie rozwiązań innowacyjnych, wspierających transformację w kierunku gospodarki o obie­gu zamkniętym i tworzących rentowne modele biznesowe dla firm. Zbieramy w niej przykłady w zakresie zrównoważonych opakowań z tworzyw sztucznych, które można podzielić na 3 główne kategorie: partnerstwa, innowacje procesowe/produktowe, zaangażowanie klienta.

Księga obejmuje również rozwiązania w zakresie recyklowalności, użycia recyklatów, systemów ponownego napełniania, ekoprojektowania itd. Rozwiązania do Księgi zgłaszają producenci opakowań i kosmetyków, a także producenci surowców. Studia przypadków obejmują zarówno duże korporacje, jak i przedsiębiorstwa średnie, małe oraz mikro, a także prezentują wiele rodzajów innowacji w zakresie opakowań, ukazując szerokie spektrum możliwości wprowadzania rozwiązań gospodarki o obiegu zamkniętym.

Księga Dobrych Praktyk jest otwarta i sukcesywnie uzupełniana, wraz z rozwojem przygotowań i doświadczeń przemysłu kosmetycznego w przygotowaniach do realizacji Strategii Plastikowej.

Przedstawiamy w niej główne założenia Strategii, deklarację związku, raport, Księgę Dobrych praktyk, ale także konkretne rekomendacje dla firm – jak wdrażać Strategię Plastikową i jak ekoprojektować opakowania.

Jej zadaniem jest mapowanie wyzwań i rozwiązań oraz rekomendowanie działań. Dzięki udziałowi firm opakowaniowych w jej pracach, grupa reprezentowała szeroki zakres ekspertyzy, niezbędny dla realizacji Strategii Plastikowej.

W czasie ich trwania eksperci łańcucha wartości opakowań opowiadali o recyklingu materiałowym i chemicznym tworzyw sztucznych, recyklowalności opakowań, ekoprojektowaniu itd. Spotkaniom zawsze towarzyszyła pogłębiona dyskusja, która ułatwiała nam planowanie kolejnych działań.

Ministerstwem Środowiska oraz Ministerstwem Przedsiębiorczości i Technologii. Na bieżąco przekazywaliśmy tym instytucjom stanowiska w poszczególnych obszarach Strategii Plastikowej i wszelkie sygnały nt. pojawiąjących się obaw i wyzwań.

Współpraca z Lewiatanem ułatwiała nam przekazywanie stanowisk instytucjom, jak Ministerstwo Klimatu i Komisja Europejska.

W tym organizacjami odzysku opakowań, recyklerami, fundacjami itd. (Rekopol, Plastics Europe, Polski Związek Producentów Tworzyw Sztucznych, Kampania 17 Celów, Polski Pakt Plastikowy i in.).

Ewa Starzyk

dr inż. Ewa Starzyk

Dyrektor ds. naukowych i legislacyjnych

Zainicjowanie działań sektora kosmetycznego w Polsce w obszarze Strategii Plastikowej było jednym z naszych ciekawszych projektów. Udało nam się zbudować świadomość branży, trafnie zmapować kluczowe wyzwania, zbudować relacje z partnerami, zaistnieć jako ważny i wiarygodny partner dla wszystkich uczestników łańcucha wartości i przedstawić stanowisko branży wszystkim kluczowym interesariuszom. Doświadczenie to okazało się bezcenne w zmierzeniu się branży kosmetycznej z największą polityką, jaką chwilę później ogłosiła Komisja Europejska – Zielonym Ładem. Obecnie kontynuujemy działania związane z wdrażaniem Strategii Plastikowej właśnie w ramach Zielonego Ładu. Angażując szeroko firmy członkowskie bierzemy czynny udział we wszystkich projektach legislacyjnych, uwzględniając specyfikę sektora kosmetycznego, wraz z partnerami i innymi sektorami.

Zielony Ład

Na przełomie 2019 i 2020 roku Komisja Europejska ogłosiła jedną z największych polityk, nad jakimi Unia Europejska miała okazję pracować: ZIELONY ŁAD. W zasadzie wszystkie dotychczasowe polityki Komisji Europejskiej, dotyczące środowiska, łącznie z regulacjami opakowaniowymi i Strategią Plastikową, zostały włączone do Zielonego Ładu. W listopadzie 2020 roku opracowaliśmy strategiczny plan działań związku na 2021 rok, aby zaadresować wszystkie kluczowe wyzwania i priorytety, zabezpieczyć interesy sektora w przyszłych regulacjach środowiskowych i ułatwić firmom wdrażanie przyszłych wymagań.

Podjęliśmy jednocześnie szereg działań, aby na to wyzwanie odpowiedzieć:

i przekształcenie Grupy Strategia Plastikowa w Grupę Opakowania w Zielonym Ładzie, by zaadresować wszystkie wyzwania w zakresie opakowań, które znacznie wykraczają poza te określone w Strategii Plastikowej.

Opracowaliśmy we współpracy z Cosmetics Europe i grupami roboczymi i przekazaliśmy administracji rządowej (Ministerstwu Klimatu i Ministerstwu Rozwoju, Pracy i Technologii) stanowiska: Nowy Plan Gospodarki o Obiegu Zamkniętym – maj 2020, Konsultacje mapy drogowej nowej strategii chemicznej “Chemicals – strategy for sustainability (toxic-free EU environment)” – czerwiec 2020, Konsultacje mapy drogowej – Environmental performance of products & businesses – substantiating claims – sierpień 2020, Minimalne wymagania dla opakowań i opakowań nadmiernych oraz odpadów opakowaniowych – sierpień 2020, Udział w konsultacjach dokumentu Rady UE “Making the Recovery Circular and Green- Draft Council Conclusions” – wrzesień 2020 rok, Mapa drogowa “Inicjatywa dla zrównoważonych produktów” – listopad 2020, Konsultacje ankiety Komisji “Green claims initiative” – listopad 2020. Wiele elementów naszych stanowisk zostało włączonych do oficjalnego stanowiska Polski, m.in. ważne elementy dotyczące deklaracji środowiskowych.

W 2020 roku braliśmy udział w pracach Ministerstwa Klimatu i Energii dotyczących założeń tej ustawy, czyli aktu, który ustanowi nowy sposób finansowania systemu gospodarki odpadami w Polsce i wynika z wdrażania unijnych dyrektywy. W wypracowaniu stanowiska ściśle współpracowaliśmy z Grupą Strategia Plastikowa, Konfederacją Lewiatan i REKOPOL-em. Uwagi Związku zostały także włączone do stanowiska Lewiatana. Do marca 2021 roku projekt ustawy wdrażającej w całości system ROP nie został ogłoszony. Będzie to jeden z ważnych projektów w bieżącym, a być może również kolejnym roku.

Cosmetic Products that are Refillable at Points of Sale:Guidance Document – grudzień 2020.

Plastics recycling and recycled plastics, który ma za zadanie zaktualizować i opracować normy związane ze zrównoważonym wykorzystaniem tworzyw sztucznych, w tym recyklowalnością i użyciem recyklatów.

W ramach nowej odsłony portalu Kosmopedia.org, stworzyliśmy pierwszą w Polsce sekcję środowiskową, która opisuje kluczowe zagadnienia dotyczące środowiska i kosmetyków, m.in.: zasady segregacji opakowań kosmetyków, mity i fakty związane z recyklingiem i sortowaniem odpadów, jak ekologicznie używać kosmetyków, główne aspekty wpływu składników kosmetyków na środowisko.

Ścisła współpraca z Cosmetics Europe i Konfederacją Lewiatan oraz z wieloma organizacjami łańcucha wartości opakowań, w tym organizacjami odzysku opakowań, recyklerami, fundacjami itd. (Rekopol, Plastics Europe, Polski Związek Producentów Tworzyw Sztucznych, Kampania 17 Celów, Polski Pakt Plastikowy i wielu innych).

Pozostałe projekty

W 2020 roku Komisja Europejska zaproponowała „opłatę od plastiku”, która ma zasilić budżet UE po Brexicie.

Intensywna dyskusja dotyczyła kwestii – za co ma być pobierana opłata. Od początku prac postulowaliśmy podejście (stanowiska przekazane w lipcu i październiku 2020 roku), że opłata powinna być pobierana za nierecyklowalne opakowania, a nie brak użycia recyklatów. Zależało nam również, aby opłaty były przeznaczane na rozwój zrównoważonych opakowań i technologii recyklingu, co jest szczególnie istotne w przypadku Polski, gdzie recykling (i generalnie zarządzanie odpadami) wymaga znaczących inwestycji. Niestety takie rozwiązanie nie było możliwe – założeniem opłaty plastikowej jest jej włączenie do budżetu własnego UE, a nie przeznaczenie na zrównoważone rozwiązania.

Po konsultacji z szeregiem krajów członkowskich UE Ministerstwo Klimatu uwzględniło większość postulatów naszej organizacji – opłata plastikowa będzie pobierana za opakowania nienadające się do recyklingu, a nie za brak recyklatów w opakowaniach. Ponadto opłata ta zostanie pokryta z budżetu, nie obciążając przedsiębiorców.

W październiku 2018 roku wraz z 69 sygnatariuszami podpisaliśmy stanowisko w sprawie jej projektu i przekazaliśmy je Ministerstwu Środowiska, wskazując, że w tworzeniu SUPD powinny zostać uwzględnione fundamentalne zasady, takie, jak Lepsze Stanowienie Prawa (Better Regulation).

  • W kwietniu 2019 roku wzięliśmy udział w koordynacji stanowiska EDANA (europejska organizacja producentów włóknin) w sprawie samoregulacji dotyczącej oznakowania chusteczek nawilżanych. Samoregulacja w postaci dobrze rozpoznawalnego przez konsumentów logotypu miała być alternatywą dla zupełnie nowego oznakowania proponowanego przez KE.
  • W październiku 2019 roku wzięliśmy udział spotkaniu konsultacyjnym w Ministerstwie Środowiska w sprawie wdrażania dyrektywy SUPD. W czasie spotkania przekazaliśmy Ministerstwu Klimatu pytania przedsiębiorców dotyczące wdrażania dyrektywy.
  • W 2020 roku wypracowaliśmy dobre, robocze relacje z Ministerstwami Klimatu i Rozwoju oraz z europejską organizacją EDANA. Na bieżąco konsultowaliśmy (kilkakrotnie) kolejne wersje projektów wytycznych Komisji dotyczących wdrażania SUP (wrzesień, grudzień 2020) oraz projektu i tłumaczenia rozporządzenia wykonawczego dotyczącego oznakowania produktów SUP (wrzesień, październik, listopad 2020).

Niestety Komisja zaproponowała szereg niekorzystnych rozwiązań dotyczących zakresu stosowania dyrektywy SUP. Tłumaczenie aktu wykonawczego zostało skorygowane na początku 2021 roku, z uwzględnieniem naszego stanowiska, ale prace nad dokumentami są kontynuowane.